Celem psychoterapii jest leczenie ludzi z problemami psychicznymi i psychologicznymi. Psychoterapia pomaga w opanowaniu schorzeń i zaburzeń nerwicowych. Aby pomóc pacjentom prowadzi się trzy formy psychoterapii.
Pierwszą z nich jest psychoterapia indywidualna, która polega na rozmowie chorego z lekarzem – terapeutą. Rozmowa ma na celu poznanie pacjenta, rozpoznanie podłoża problemu próbę pokonania problemu.
Drugą formą terapii jest spotkanie grupowe, stosuje się je zazwyczaj podczas leczenia uzależnień np. od alkoholu czy narkotyków. Pacjent widzi, że nie jest sam w swoim uzależnieniu, może swoje doświadczenia wymieniać z innymi, może także pomagać ludziom lub oczekiwać wsparcia od ludzi, którzy doskonale go rozumieją. Trzecią formą jest terapia rodzinna, jej celem jest zbudowanie lub naprawienie relacji między poszczególnymi członkami rodziny, zrozumienie potrzeb innych, nauczenie się słuchania i szanowania zdania innego.
Psychoterapię dzieli się też na rodzaje:
- psychoanaliza – której twórcą jest Zygmunt Freud opiera się na teorii osobowości. Pacjent musi uświadomić sobie to, co nieświadome, ponieważ problemy tkwią w ludzkiej podświadomości, która go blokuje i powoduje różne zaburzenia. Jest to dość żmudna i długa terapia, w której to sam pacjent idący za uwagami lekarza rozwiązuje swoje problemy i uwalnia się od blokad, których przed terapią nie był świadomy,
- terapia behawioralna – polega na przedstawieniu pacjentowi przyczyn jego problemów i nawyków. Terapeuta przedstawia pacjentowi i objaśnia rodzaj leczenia,
- terapia humanistyczno-egzystencjalna – polega na stworzeniu między lekarzem a pacjentem więzi. Lekarz umożliwia podopiecznemu możliwość rozwoju i popycha go do zaczęcia zmieniania swojego życia poprzez zrozumienie i rozwiązanie istniejących problemów,
- terapia systemowa – jej założenia opierają się na tym, że problemy człowieka może wywoływać jego środowisko. Trzeba, więc sprawdzić zachowania społeczne pacjenta, jak odnajduje się w rodzinie i w pracy. Celem leczenia jest poprawienie tych relacji i nauczenie pacjenta poprawnego porozumiewania się z otoczeniem. Czas trwania każdej z tych terapii uzależniony jest od stanu psychicznego pacjenta i chęci jego współpracy z lekarzem.
Terapia niekiedy odbywać się może nawet kilka dni w tygodniu po kilka godzin, zależy to też od wybranego rodzaju. Więcej czasu poświęca się na psychoanalizę niż na terapię analityczną. Psychoterapeutą zazwyczaj zostają ludzie z wykształceniem psychologicznym, jednak dyplom psychologa to zbyt mało. Należy przejść jeszcze szereg kursów i szkoleń. Na te szkolenia mogą się też zapisywać osoby z każdym innym wyższym wykształceniem, najważniejsza jest psychiczna gotowość i odporność na problemy ludzkie.