Pojęcie „osobowość histrioniczna” (inaczej „histrioniczne zaburzenie osobowości”) pochodzi od łacińskiego słowa histrio (aktor). I rzeczywiście, osoby z tym zaburzeniem zachowują się w sposób przesadnie teatralny, jakby były aktorami na scenie. Można powiedzieć, że jeśli nie są w centrum uwagi – nie czują, że istnieją.
Osobę z zaburzeniem histrionicznym można rozpoznać po ogromnej potrzebie skupiania na sobie uwagi otoczenia. Próbuje ona to osiągnąć przez nadmiernie dramatyczne zachowanie oraz wyolbrzymianie swoich odczuć i przeżyć. Często wypowiada się w sposób bardzo emocjonalny, z przesadną gestykulacją. Osoba taka może sprawiać wrażenie chwiejnej emocjonalnie i niezbyt dojrzałej. Może też charakteryzować się skupieniem na własnym wyglądzie, ekscentrycznym ubiorem oraz kreowaniem wizerunku opartego przede wszystkim na seksualności. Bywa postrzegana jednocześnie jako egocentryczna i nadmiernie interesująca się życiem innych. Jednak to zainteresowanie nie wynika z rzeczywistej empatii, lecz z potrzeby bycia ważnym dla kogoś i kontrolowania wszystkiego, co się dzieje w otoczeniu. Może ono za bardzo wkraczać w sferę cudzej prywatności.
Osoby z tym zaburzeniem zwykle nie postrzegają go jako problem sam w sobie. Zaczynają szukać pomocy dopiero wtedy, gdy utrudnia im ono relacje z ludźmi. Mogą zauważyć, że ludzie się od nich oddalają, bo czują się przytłoczeni ich dramatyzmem, zbyt szybkim skracaniem dystansu i nadmiernym wtrącaniem się w cudze sprawy. Zachowanie histrioników może też być odbierane jako niestosownie uwodzicielskie, co bywa przyczyną przykrych nieporozumień. Przyczyną zgłoszenia się na terapię może być również depresja po rozstaniu z partnerem, rozczarowaniu czy niepowodzeniu – takie doświadczenia są przeżywane szczególnie silnie.
Trudno jest jednoznacznie stwierdzić, z czego wynikają histrioniczne cechy osobowości. Wskazuje się tu na wpływ czynników genetycznych oraz temperamentu. Bierze się też pod uwagę wpływ środowiska rodzinnego, a szczególnie brak uwagi i zainteresowania ze strony co najmniej jednego z rodziców. Gdy rodzic staje się w jakiś sposób niedostępny (niekoniecznie ze złej woli, lecz np. z powodu braku czasu czy skupienia na własnych problemach), dziecko może różnymi metodami próbować zdobyć zainteresowanie i akceptację tego drugiego. Nabiera poczucia, że jeśli nie będzie się zachowywać w sposób przerysowany i starać się aż za bardzo, nikt go nie zauważy. Nadmierna ekspresja staje się więc dla niego sposobem na przetrwanie.