Choroba afektywna dwubiegunowa, zwana także zaburzeniami afektywno-dwubiegunowymi albo chorobą depresyjno-maniakalną, charakteryzuje się naprzemiennym występowaniem stanów depresyjnych i stanów pobudzenia (maniakalnych lub hipomaniakalnych), które mogą, choć nie muszą, być oddzielone okresami bezobjawowymi.
Wymienione grupy objawów mogą mieć różne nasilenie. Mówi się nawet, że u każdego pacjenta wyglądają inaczej, więc diagnoza jest trudna. Należy rozróżnić między chorobą afektywną dwubiegunową a chorobą afektywną jednobiegunową, w której występują nawracające epizody stanów depresyjnych, ale nie ma stanów maniakalnych.
Faza depresji cechuje się znacznym obniżeniem nastroju i poczuciem utraty energii życiowej Często występuje zmęczenie i nadmierna senność. Osoba ma trudności z podejmowaniem działań i skupieniem uwagi, nawet w prostych, codziennych sytuacjach. Nie kończy rozpoczętych projektów, nie wywiązuje się ze wcześniejszych zobowiązań. Zdarzają się nawet myśli i próby samobójcze.
Epizod maniakalny to z kolei okres znacznie podwyższonego nastroju. Objawia się to pobudzeniem, a nawet euforią niewspółmierną do okoliczności, wesołkowatością i gadatliwością. Typowa jest gonitwa myśli i słowotok. Mogą się także pojawić skłonności do dominowania nad otoczeniem, narzucania swoich pomysłów i poglądów, a także nieracjonalnego, nierealistycznego spojrzenia na sytuację bez dostrzegania ograniczeń i potencjalnych problemów. Możliwe jest niekontrolowane, spontaniczne wydawanie pieniędzy, nieprzemyślane inwestycje albo nierozsądne zapożyczanie się. Charakterystyczna jest także łatwowierność i hurraoptymizm wynikające z przekonania, że wszystko się uda, a wszelkie problemy da się łatwo rozwiązać. Osoba może też mieć fałszywe wyobrażenie, że wszystko jej wolno, a w razie problemów łatwo uniknie konsekwencji, w związku z czym podejmuje działania ryzykowne, a nawet niezgodne z prawem. Przykładem jest impulsywne zwalnianie się z pracy bez myślenia o konsekwencjach, w przekonaniu, że z łatwością uda się znaleźć lepszą. Mówi się też o wyostrzeniu zmysłów i intensywniejszym doświadczaniu bodźców – wzrokowych, słuchowych czy smakowych.
Problem polega na tym, że w czasie takiego epizodu pacjent czuje się świetnie, więc nie uważa, że mu cokolwiek dolega i że potrzebuje jakiejkolwiek pomocy.
Epizod hipomaniakalny jest podobny do maniakalnego, lecz objawy mają mniejsze natężenie i zwykle trwają krócej. Również występuje podwyższony nastrój i pobudzenie, lecz osoba potrafi zachować nad sobą kontrolę i jest przynajmniej częściowo krytyczna wobec swoich działań. Możliwe jest podejmowanie różnych przedsięwzięć i zobowiązań, bo w tym czasie wszystko wydaje się łatwe; ale z drugiej strony częsta jest tendencja do ich porzucania i niekończenia oraz do niedotrzymywania obietnic, zwłaszcza gdy epizod minie i przejdzie w stan depresyjny. Występuje też zwiększona niecierpliwość i frustracja, gdy czegoś nie można zrealizować od razu.
Podstawą leczenia choroby afektywnej dwubiegunowej jest farmakoterapia. Musi ona być prowadzona pod kierunkiem psychiatry. Bywa długotrwała, a czasem nawet jest konieczna przez całe życie pacjenta. Nie można też samemu odstawiać leków ani zmieniać ich dawkowania, nawet gdy samopoczucie się poprawia, gdyż grozi to nawrotami objawów.