Żywność ekologiczna zyskuje coraz szersze grono zwolenników. Rolnictwo ekologiczne jest dziś jedną z najprężniej rozwijających się gałęzi rolnictwa. W Polsce w 2013 roku istniało 26 598 gospodarstw ekologicznych, co stanowi ponad 11-krotny wzrost w stosunku do roku 2003. Świadczy to o coraz większej świadomości ekologicznej Polaków i silniejszym poczuciu odpowiedzialności za zdrowie swoje i swoich rodzin.
Wielu z nas jest przekonanych, że ekologiczna i zdrowa żywność to pojęcia tożsame. Tymczasem, aby produkt został uznany za ekologiczny, musi spełniać pewne, prawnie określone, normy. Posiada ponadto certyfikaty unijne poświadczające ekologiczne pochodzenie. Nie istnieje natomiast żaden oficjalny znak zdrowej żywności. Producent może oczywiście umieścić na swoim wyrobie napis „zdrowa żywność”, jednak nie świadczy on o tym, że produkt jest ekologiczny. Ponadto, umieszczanie takiego znaku jest nie do końca uzasadnione.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami, produkty spożywcze dopuszczone do sprzedaży nie mogą być szkodliwe dla zdrowia i życia człowieka. Ufając uczciwości producentów można więc przyjąć, że każdy wyrób funkcjonujący w handlu spożywczym jest żywnością zdrową. Sprowadza to znak „zdrowa żywność” do chwytu marketingowego.
Co kryje się pod pojęciem żywności ekologicznej?
Według istniejącego stanu prawnego producenci żywności ekologicznej muszą spełnić następujące warunki: gospodarstwa muszą być w jak najwyższym stopniu samowystarczalne, produkcja ekologiczna musi przyczyniać się do rozwoju rolnictwa oraz nie może obciążać środowiska naturalnego ani zaburzać jego naturalnych procesów.
Jest to więc żywność ekologiczna, eliminujące stosowanie nawozów sztucznych i pestycydów, ograniczające używanie maszyn mechanicznych, a jednocześnie dbające o zachowanie różnorodności biologicznej i żyzności gleby. Rolnictwo takie jest systemem zrównoważonym pod względem ekologicznym, ekonomicznym i społecznym. Ma na celu ochronę zdrowia ludności oraz środowiska, ale także zachowanie wysokiej jakości biologicznej produktów.
Przetwórstwo produktów ekologicznych dopuszcza stosowanie metod mechanicznych, fizycznych, termicznych i fermentacyjnych, przy czym powinny one być dobrane tak, aby możliwie w jak najwyższym stopniu zachowały właściwości odżywcze wyrobów (zawartość witamin, minerałów, białek). Zakazane jest natomiast stosowanie barwników, emulgatorów, konserwantów czy stabilizatorów.
Ekologiczność żywności dyktują przepisy
Zasady produkcji żywności ekologicznej określone są zarówno w przepisach krajowych, jak i unijnych. Pierwszym aktem prawnym regulującym tę kwestię było Rozporządzenie Rady EWG nr 2092/91, z dnia 1.01.93 r., w sprawie rolnictwa ekologicznego oraz znakowania jego produktów i środków spożywczych. W Polsce obowiązuje ono od maja 2004 roku. Na przestrzeni lat rozporządzenie zostało uchylone i zmienione przez Rozporządzenie Rady nr 834/2007 z dnia 28 czerwca 2007 r. w sprawie produkcji ekologicznej i znakowania produktów ekologicznych.
W Polsce głównym aktem prawnym jest natomiast ustawa z dnia 25 czerwca 2009 r. o rolnictwie ekologicznym. Ponadto obowiązują również rozporządzenia:
1) Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 2 marca 2010 r. w sprawie jednostek organizacyjnych oceniających i potwierdzających zgodność środków do produkcji ekologicznej z wymaganiami określonymi w przepisach dotyczących rolnictwa ekologicznego oraz prowadzących wykaz tych środków (Dz.U. Nr 54, poz. 326);
2) Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 18 marca 2010 r. w sprawie niektórych warunków produkcji ekologicznej (Dz.U. Nr 56, poz. 348);
3) Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 12 maja 2010 r. w sprawie nabywania uprawnień inspektora rolnictwa ekologicznego (Dz.U. z 2010 r., Nr 94, poz. 607)
Przepisy unijne, obowiązujące we wszystkich krajach członkowskich, narzucają na producentów ekologicznej żywności znakowanie wyrobów logiem tzw. euroliścia. Stanowi ono certyfikat, potwierdzający ekologiczne pochodzenie żywności oraz gwarancję, że proces jej produkcji był na każdym etapie kontrolowany przez specjalistów. Producenci otrzymują ów certyfikat na rok, po upływie którego są poddawani ponownej kontroli. Obecność euroliścia daje pewność zgodności produktu z rozporządzeniem Unii Europejskiej w sprawie rolnictwa ekologicznego.